S?o?ce – przyjaciel czy wr?g
Dla sk?ry cz?owieka podstawowe znaczenie ma promieniowanie UV o d?ugo?ci fali 280-400 nm.
W zale?no?ci od d?ugo?ci fali zosta?o ono podzielone na trzy podtypy:
– promieniowanie UVC (poni?ej 280 nm), kt?re jest wychwytywane m.in. przez warstw? ozonow? i nie osi?ga powierzchni Ziemi, wykazuje dzia?anie toksyczne na kom?rki i w zwi?zku z tym jest stosowane w celach bakteriob?jczych;
– promieniowanie UVB (280-320 nm) jest odpowiedzialne za oparzenie s?oneczne, nie przechodzi przez szk?o okienne, ma najsilniejsze dzia?anie rumieniotw?rcze;
– promieniowanie UVA (320-400 nm) przenika przez szk?o okienne, dlatego reakcje na ten typ promieniowania mog? dotyczy? os?b znajduj?cych si? w samochodzie lub wewn?trz domu, jest odpowiedzialne za wi?kszo?? indukowanych ?wiat?em reakcji polekowych.
W zale?no?ci od wra?liwo?ci na promienie ultrafioletowe (UV) wyr??niamy kilka tzw. fototyp?w: od I (albinosi, najbardziej wra?liwi) do VI (Murzyni, najodporniejsi na UV). W Polsce wyst?puje najcz??ciej fototyp II i III, a wi?c jeste?my nara?eni na oparzenia s?oneczne, szczeg?lnie osoby o jasnej karnacji. Nasze wyjazdy do po?udniowej Europy czy kraj?w tropikalnych oraz le?enie plackiem na pla?y s? bardziej niebezpieczne dla nas ni? dla mieszka?c?w po?udniowej Europy, maj?cych ciemniejsz? karnacj?. Najlepiej wi?c opala? si? w ruchu, podczas spacer?w po pla?y i gier sportowych. Je?li jednak lubimy opala? si?, le??c plackiem, musimy to robi? stopniowo (tylko osoby zdrowe), zaczynaj?c na?wietlanie od 20 minut, zwi?kszaj?c codziennie o 10 minut, na ka?d? stron? cia?a. Wskazane s? cz?ste k?piele w wodzie, by och?odzi? i nawil?y? sk?r?.
Nale?y stosowa? kremy chroni?ce przed szkodliwym dzia?aniem promieni s?onecznych. Stopie? ochrony przed promieniowaniem UVB (tym, kt?re powoduje rumie?) okre?la wsp??czynnik SPF – Sun Protective Factor. Im wy?szy, tym silniej chroni przed oparzeniem s?onecznym, a w przysz?o?ci przed ryzykiem rozwoju r??nego typu nowotwor?w sk?ry, w tym najgro?niejszego – czerniaka z?o?liwego. Osoby o jasnej karnacji, kt?re ju? po kilkunastu minutach przebywania na s?o?cu ulegaj? oparzeniu, powinny wybiera? kremy z SPF o wska?niku 60. Mo?na zastosowa? najwy?sz? ochron?, czyli SPF 60, kt?ry w 98 proc. chroni sk?r? przed szkodliwym wp?ywem promieniowania s?onecznego. Osoby ze sk?r? t?ust? mog? stosowa? SPF 40, za? osoby z ciemniejsz? karnacj? – SPF 20. Nale?y chroni? znamiona, tzw. pieprzyki, z kt?rych mo?e w przysz?o?ci rozwin?? si? czerniak z?o?liwy.
Preparat powinien by? bezpieczny, niepowoduj?cy uczule? czy podra?nie? sk?ry. Powinien zawiera? r?wnie? opr?cz filtru UVB, filtr UVA, kt?ry zabezpieczy nas przed przedwczesnym starzeniem si? sk?ry, kt?re u os?b korzystaj?cych zbyt cz?sto z k?pieli s?onecznych i z solarium uwidacznia si? w postaci zmarszczek i br?zowych plam na twarzy, dekolcie i d?oniach. Aby utrzyma? w?a?ciw? ochron? przed promieniami ultrafioletowymi, konieczne jest kilkakrotne aplikowanie preparatu, szczeg?lnie po k?pieli (mimo informacji, ?e s? wodoodporny). Czasem mo?e wyst?pi? nietolerancja zewn?trznych ?rodk?w chroni?cych przed ?wiat?em s?onecznym spowodowana hiperaktywno?ci? sk?ry. Osoby choruj?ce na atopowe zapalenie sk?ry czy tr?dzik r??owaty powinny zawsze zastosowa? pr?bn? aplikacj? danego preparatu. Po opalaniu nale?y u?y? krem?w nawil?aj?cych i nat?uszczaj?cych.
Bezpieczne kremy z filtrami UVB i UVA oferuj? nam apteki. Szeroka przebadana dermatologicznie gama produkt?w do ochrony przeciws?onecznej to preparaty SVR. Mo?emy wybra? najwy?sz? ochron?, czyli SVR 100 ULTRA MAX, do sk?ry sk?onnej do oparze? s?onecznych (fototyp I i II). Krem SVR 60 jest wskazany do sk?ry wra?liwej, sk?onnej do przebarwie?. Ma rekomendacj? Instytutu Matki i Dziecka dla niemowl?t od sz?stego miesi?ca ?ycia.
Krem SVR 50 ma filtry mineralne z delikatnym be?owym pigmentem, idealnie sprawdza si? w przypadku sk?ry naczyniowej i w bielactwie.
W warunkach normalnego nas?onecznienia mo?na stosowa? krem SVR 30. Jest to uniwersalny preparat do codziennego zastosowania dla dzieci i doros?ych.
Oparzenia s?oneczne wywo?ane s? intensywnym na?wietlaniem promieniami widma rumieniotw?rczego (290-400 nm). Zmiany rumieniowo-zapalne wyst?puj? po kilku godzinach od ekspozycji, najbardziej nasilone s? po 14-20 godzinach i wykazuj? cechy oparze? I i II stopnia. Ostre oparzeniowe odczyny pos?oneczne mog? powodowa? wyst?pienie na sk?rze znamion barwnikowych, w obr?bie kt?rych w przysz?o?ci najcz??ciej powstaje czerniak z?o?liwy. Oparzenia te s? nazywane ?bomb? z op??nionym zap?onem?.
Istniej? leki powoduj?ce reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne pod wp?ywem dzia?ania promieni s?onecznych, np. niesteroidowe leki przeciwzapalne (piroksykam), sulfonamidy, tetracykliny, kt?rych za?ywanie wyklucza opalanie z uwagi na mog?ce wyst?pi? odczyny polekowe. By unikn?? miejscowych reakcji fotoalergicznych i fototoksycznych podczas ekspozycji na s?o?ce (nawet kilkuminutowej), na odkryte cz??ci cia?a poza preparatami fotoochronnymi nie powinno si? stosowa? ?adnych lek?w miejscowych.
